Een basisinkomen is een vast bedrag per maand dat zonder voorwaarden door de overheid aan alle volwassen burgers wordt verstrekt: een onvoorwaardelijk basisinkomen. Het is een bedrag waarvan je zonder luxe kunt rondkomen. Je mag daarnaast zoveel verdienen als je wilt.

Het basisinkomen heeft de volgende kenmerken: universeel, individueel, onvoorwaardelijk en hoog genoeg om een volwaardig bestaan te kunnen leiden.

• Universeel: elk persoon, ongeacht leeftijd, geslacht, afkomst, woonplaats heeft recht op basisinkomen.
• Individueel: basisinkomen wordt per persoon uitgekeerd, en dus niet op basis van een gezin of huishouden.
• Onvoorwaardelijk: basisinkomen is een mensenrecht zonder verplichting tot tegenprestatie en zonder toets op inkomen en/of vermogen.
• Hoog genoeg: het bedrag moet hoog genoeg zijn om een waardige levensstandaard mogelijk te maken, die overeenkomt met de sociale en culturele standaard.

Basisinkomen is universeel en onvoorwaardelijk als het voldoet aan de vier criteria voor ieder individu, geen toets op inkomen en vermogen, geen plicht tot tegenprestatie en hoog genoeg om van te leven. Het universele en het onvoorwaardelijke betekenen dat het bijna voor iedereen is en dat er bijna geen voorwaarden zijn aan het ontvangen van een basisinkomen, behalve rond nationaliteit en migratie, en mogelijk verschillen in de hoogte van het bedrag afhankelijk van de leeftijd.
De term Onvoorwaardelijk BasisinInkomen (OBI) is veel gebruikt de afgelopen jaren. In de Engelstalige wereld spreken ze vaak over een UBI, Universal Basic Income, te vertalen in Universeel BasisInkomen. Het blijft voor beide uitdrukkingen UBI en OBI dat het streven is een basisinkomen te verstrekken dat voldoet aan de vier criteria.

Een uitkering wordt alleen verstrekt aan burgers die aan bepaalde voorwaarden voldoen: mensen die (tijdelijk) niet in staat zijn om te werken en die onvoldoende middelen hebben om rond te komen. Een heel leger ambtenaren controleert of iedereen die een uitkering ontvangt wel aan de voorwaarden voldoet. Een basisinkomen is onvoorwaardelijk. Dat betekent dat iedereen het krijgt, onafhankelijk van inkomsten of vermogen. Het maakt dus niet uit of je werk hebt, of hoeveel geld je verdient of bezit.

Per definitie heeft elke volwassen burger recht op een basisinkomen.‎

De voornaamste reden is, dat er steeds minder banen zijn. Dat komt door technische innovatie en ‎automatisering: we kunnen steeds meer doen met steeds minder mensen. Het wordt dus steeds ‎moeilijker om iedereen aan het werk te helpen. Daar zouden we blij mee moeten zijn: we krijgen ‎steeds meer vrije tijd. Maar in plaats daarvan geeft de overheid veel geld uit aan het scheppen van ‎onnodige banen. Legers dure ambtenaren zijn nodig om de legers werklozen naar werk te ‎begeleiden en te controleren. Intussen zucht onze planeet onder de groeidwang van onze ‎economie, en zuchten we zelf onder de stress omdat we te hard werken en te weinig tijd hebben ‎voor elkaar. Een basisinkomen geeft ons en onze planeet de rust en de ruimte die we nodig ‎hebben. Het zorgt bovendien voor welvaartsverdeling: de armen worden verlost van de constante ‎worsteling om in hun levensonderhoud te voorzien, en kunnen hun positie gaan verbeteren. ‎Uiteindelijk zal dat de economie alleen maar ten goede komen. Je kunt beter burgers subsidiëren ‎dan banken!‎

Net zoals elke burger recht heeft op aow of onderwijs, heeft elke burger recht op een deel van de ‎rijkdom van zijn land. Maar die rijkdom is historisch ongelijk verdeeld: de een wordt geboren in een ‎rijk gezin, de ander in een arm. Om die ongelijkheid enigszins te compenseren, keert de overheid ‎een bescheiden bedrag uit aan elke volwassen burger. Dat bedrag wordt uit de ‎gemeenschappelijke middelen betaald: uit de belasting die we met zijn allen opbrengen. Iedereen ‎betaalt dus voor iedereen.‎

Met communisme heeft het weinig te maken. Met een onvoorwaardelijk basisinkomen krijgt ‎iedereen hetzelfde minimum, maar daarnaast mag je zoveel bijverdienen als je wilt, en je ‎vermogen mag je ook houden. Er blijven dus verschillen in salaris en rijkdom, maar we beschermen ‎de minst welvarenden en zorgen dat niemand buiten de boot valt, zoals nu.‎

Het basisinkomen onderscheidt zich van een uitkering omdat het onvoorwaardelijk is. Het gaat er ‎dus juist om dat iedereen er recht op heeft: het is een burgerrecht, zoals elke burger recht heeft op ‎aow, of onderwijs. Maar bedenk: hoe meer belasting je betaalt, hoe meer je bijdraagt aan je eigen ‎basisinkomen.‎

Ook mensen die werken, worden nu al op allerlei manieren ondersteund door de overheid. ‎Iedereen heeft recht op huisvesting, onderwijs, op zorg en een pensioen, onafhankelijk van wat je ‎aan de kosten voor al die voorzieningen bijdraagt. Gewoon, omdat je een burger bent van dit land. ‎Stel je voor dat het zou uitmaken of je geld hebt of niet, of je werk hebt of niet! Dat zouden we ‎onrechtvaardig vinden. We zijn een gemeenschap omdat we samen betalen aan voorzieningen ‎waar we allemaal gebruik van kunnen maken, of we nu veel bijdragen of weinig; voorzieningen die ‎we individueel niet zouden kunnen bekostigen, zoals een ziekenhuis of een school. Daarom zijn ‎deze voorzieningen burgerrechten: elke burger heeft er recht op, omdat elke burger recht heeft op ‎een menswaardig bestaan. Maar als een huis, school, zorg en pensioen voorwaarden zijn voor een ‎menswaardig bestaan, waarom is een (bescheiden) inkomen dat dan niet? Waarom is geld om van ‎te leven iets waar de burger zelf maar voor moet zorgen? Kunnen we dat niet ook ‎gemeenschappelijk regelen?‎

Dat is op dit moment ook al zo. De werkenden betalen voor de niet werkenden: de kinderen, de ‎bejaarden, de werklozen, de arbeidsongeschikten. Daar zijn we een gemeenschap voor. Maar ‎bedenk: zelf ontvang je ook een basisinkomen, en het staat je dus vrij om zelf ook minder te gaan ‎werken, of zelfs helemaal geen betaald werk te doen, als je kunt rondkomen van weinig geld.‎

De naam zegt het al: het basisinkomen is het minimale bedrag dat je nodig hebt om van te kunnen ‎leven, te vergelijken met aow of bijstand. De meesten van ons zullen daar geen genoegen mee ‎nemen, en zelf meer bijverdienen. Het basisinkomen wordt onvoorwaardelijk verstrekt, en je mag ‎dus zoveel ernaast verdienen als je wilt, zonder dat dit in mindering wordt gebracht.‎

Het idee dat iedereen moet werken voor zijn geld, zit er diep in. Mensen zijn liever lui dan moe, en ‎als je ze een vinger geeft, nemen ze de hele hand. Dat is het idee. Maar is dat wel zo? Ben jij zo ‎iemand? Zou jij zelf alleen nog maar op de bank voor de tv gaan zitten met een basisinkomen? De ‎praktijk leert dat mensen met een basisinkomen juist actiever worden, en de nieuwe ‎mogelijkheden benutten die het extra geld hen biedt. Ze gaan bijvoorbeeld weer studeren, of ze ‎beginnen een eigen zaak. De huidige uitkeringen echter stimuleren passiviteit, omdat ernaast ‎werken of studeren onvoordelig is, en omdat de burgers die een uitkering ontvangen er ‎voortdurend aan herinnerd worden dat ze op kosten van de samenleving leven, dat ze uitvreters ‎zijn. Als iedereen hetzelfde bedrag krijgt, hoeft niemand zich meer schuldig te voelen. Zo nemen ‎juist meer burgers deel aan de maatschappij.‎

Je kunt niet gedwongen worden. Je bent vrij om je tijd zo te besteden als jij wilt. Als je alleen maar ‎in de zon wilt liggen, of voor je kinderen wilt zorgen, of voor je zieke buurvrouw, dan kan dat. Dat ‎betekent wel dat je je levenswijze zal moeten aanpassen aan het beschikbare geld. Als je meer ‎nodig hebt, dan zul je betaald werk moeten gaan doen, net zoals nu.‎

Omdat burgers een basisinkomen krijgen, stoppen ze nog niet met werken. Ten eerste is het ‎bedrag niet erg hoog, dus de meesten zullen wat meer willen verdienen. Ten tweede zit niemand ‎graag stil. Maar misschien gaan we wel minder werk doen waar we geen zin in hebben, dat ‎eentonig is of zinloos, of schadelijk voor onze medemens. Misschien gaan we meer tijd steken in ‎wat we zinvol vinden, ook al verdienen we daarmee wat minder. In de zorg voor elkaar, ‎bijvoorbeeld. Wie alleen door geldnood naar zijn werk gaat, is niet gelukkig en vaak ook niet ‎productief. Motivatie wordt geboren uit keuzevrijheid. Het basisinkomen zou mensen dus juist ‎productiever maken.‎

Alle gemeenschappelijke voorzieningen kosten veel geld. Maar we dragen die kosten dan ook ‎samen. Op dit moment klopt de burger ook aan bij de overheid voor allerlei steun, steun die ‎betaald wordt uit geld dat diezelfde burger bijeen heeft helpen brengen. Maar de overheid keert ‎pas uit wanneer aan allerlei regels is voldaan, regels die misbruik moeten voorkomen, maar in feite ‎een enorm (en enorm duur) ambtenarenapparaat aan het werk houden. Het basisinkomen geeft ‎een stuk zelfbeschikking terug aan de burger door gewoon uit te keren wat linksom of rechtsom ‎toch wel wordt verstrekt. En die ambtenaren kunnen iets nuttigers gaan doen.‎

Het is met een basisinkomen juist makkelijker om ondernemer te worden. Zelfstandigen zijn nu ‎kwetsbaar en breiden vaak hun bedrijvigheid niet uit vanwege de risico’s. Door een basisinkomen ‎worden deze risico’s enigszins ingeperkt. Wie wil, kan nog steeds 80 uur per week werken en ‎miljonair worden. Maar als je bedrijf nog niet van de grond komt, kun je terugvallen op het ‎basisinkomen. Dan is het dus juist aantrekkelijker om ondernemer te worden, want de risico’s zijn ‎kleiner en de beloning is net zo groot.‎

Het klopt dat de overheidsinkomsten uit loonbelasting teruglopen als mensen minder hoeven te ‎werken, terwijl de uitgaven door het basisinkomen juist groter worden (ondanks de bespaarde ‎kosten door het wegvallen van het ambtelijk controle-apparaat). We moeten dus (ook) op andere ‎zaken belasting gaan heffen. Een idee is om juist het uitgeven van geld meer te gaan belasten, niet ‎alleen van particulieren, maar ook van bedrijven. Ook kunnen we meer milieubelasting gaan ‎heffen, en we houden op met het subsidiëren van bepaalde bedrijfstakken en banken. In plaats ‎van bedrijven subsidiëren we burgers.‎

Zwaar en vies en onaantrekkelijk werk moet gewoon goed betaald worden. Dat is ook wel zo ‎eerlijk. Anderzijds zal werk wat iedereen graag doet wellicht wat minder goed betaald worden. ‎Schoonmakers zullen dus wat beter betaald worden, en juristen wat minder goed.‎

In principe wel, maar dan zou het wel een heel goedkoop huis moeten zijn; een basisinkomen is ‎alleen een minimuminkomen. Als je betaald werk doet, kun je gemakkelijker een huis kopen. Maar ‎wie weet past de huizenmarkt zich aan en komen er leuke, kleine starterswoningen.‎

Nee, uitkeringen bij ziekte en arbeidsongeschiktheid blijven in ieder geval bestaan. Wie niet in ‎staat is naast zijn basisinkomen betaald werk te doen, hoeft niet veroordeeld te worden tot een ‎minimaal bestaan. De invoering van een basisinkomen mag nooit een excuus zijn om de burger aan ‎zijn lot over te laten. Het is een extra voorziening, niet een vervanging van alle andere regelingen.‎

Dat hangt van de manier van belasting innen af. Als minder mensen werken, nemen de inkomsten ‎uit loonbelasting af. Om dat te compenseren moeten we wellicht de btw gaan verhogen. Daardoor ‎zou het leven wel duurder worden. Op dit moment geldt een Europees maximaal btw-tarief van ‎‎25%.‎

Je moet wel eerst Nederlands staatsburger zijn om een basisinkomen te krijgen. Maar het zou ‎natuurlijk nog beter zijn als het basisinkomen in heel Europa werd ingevoerd, of zelfs wereldwijd. ‎Anders ontstaat een nieuwe ongelijkheid: tussen degenen met en zonder basisinkomen.‎

In de jaren ’60 en ’70 was het een heel populair idee, en zijn er ook een aantal experimenten ‎gehouden in onder andere de VS en Canada (met veel succes). Lees Waarom we iedereen gratis geld moeten geven‎. Maar in de jaren van Thatcher en ‎Reagan is het idee in vergetelheid geraakt. Gelukkig komt daar verandering in. Nu de crisis heeft ‎aangetoond wat voor scheuren er in ons economisch stelsel zitten, groeit de aandacht voor het ‎idee weer. Er wordt meer over geschreven, en in het zuinige Zwitserland wordt dit jaar zelfs al een ‎referendum gehouden over de mogelijke invoering van het basisinkomen.‎

Het verschil tussen arme en rijke burgers zou minder groot worden. Veel mensen die nu geen kans ‎hebben om zich te ontwikkelen, krijgen met een basisinkomen die kans wel. En er komt in ieder ‎geval veel meer ruimte voor vrijwilligerswerk en mantelzorg. We hebben meer tijd voor elkaar. En ‎voor iedereen komt er meer vrijheid. Wat zou jij doen met een basisinkomen? Jezelf verder ‎ontwikkelen, zorgen voor anderen, creatieve plannen verwezenlijken, met de buurt een moestuin ‎beginnen, of nog heel wat anders? De keuze is aan jou. Juist vrijheid maakt dat de mens op nieuwe ‎ideeën komt.‎

Vrouwen nemen in onze samenleving nog steeds de meeste zorgtaken op zich. Het zorgen voor ‎anderen wordt echter vaak niet gezien als ‘echt werk’, hoe belangrijk en noodzakelijk het ook is, ‎omdat het onbetaald werk is. Wij willen dat zinloze onderscheid opheffen. Ook na een scheiding ‎ben je als vrouw nog steeds slecht af als je geen eigen inkomen hebt. Het basisinkomen geeft ‎vrouwen dus een grotere vrijheid en zelfbeschikking. Ze zijn minder afhankelijk van een man.‎

Mannen werken vaak te hard en lijden aan stress. Met een basisinkomen kunnen ze gemakkelijker ‎wat minder gaan werken. Bijvoorbeeld om wat zorgtaken over te nemen van de vrouw. Maar ook ‎om zich om te scholen of om eindelijk hun dromen na te jagen.‎

Veel jongeren gaan laagopgeleid van school omdat ze niet gemotiveerd zijn. Ze raken vervolgens ‎werkloos, en moeten het doen met heel weinig geld, of ze worden gedwongen om geestdodend ‎werk te doen, waardoor ze nog meer gedemotiveerd worden. De keuzes die ze jong maken, ‎veroordelen hen de rest van hun leven. Een basisinkomen geeft deze jongeren wat ze willen en ‎nodig hebben: zelfbeschikking en vrijheid. Ze hebben de mogelijkheid om later alsnog aan die ‎opleiding te beginnen, of om werk te zoeken dat ze aanspreekt.‎

Als je kunt terugvallen op een basisinkomen, betekent het verliezen van een baan niet meer ‎automatisch dat je waardeloos bent geworden en in armoede vervalt. Werkgevers en bedrijven ‎worden zo geprikkeld om hun medewerkers goed te behandelen. Omdat mensen vanuit ‎keuzevrijheid hun werk doen, worden ze mondiger, en krijgen ze meer te zeggen over hun eigen ‎werk. Dat zorgt niet alleen voor democratisch gerunde bedrijven en instellingen, maar ook voor ‎gemotiveerde werknemers.‎

Mensen die nu stiekum zwart werken naast hun uitkering kunnen dat blijven doen, want ‎bijverdienste is niet meer verboden. De noodzaak tot zwart werken wordt minder groot wanneer ‎je al een basisinkomen hebt. In sommige modellen om het basisinkomen te financieren is de ‎loonbelasting afgeschaft, dan is er helemaal geen mogelijkheid meer tot zwartwerken.‎

Als iedereen als basis hetzelfde inkomen heeft, hoeft niemand nog 5 dagen te werken voor zijn ‎inkomen. Het bestaande werk kan beter verdeeld worden, omdat een percentage van de ‎werkenden het wat rustiger aan kan doen. Die hebben dan meer tijd voor gezin, ouders, ‎buurtactiviteiten, etc. Door deze verschuiving kunnen mensen aan de slag die nu ongewild aan de ‎kant blijven staan. Het zorgt dus voor een betere verdeling van het werk, en minder stress.‎

Het idee van een universeel basisinkomen is door de eeuwen heen door een groot aantal ‎prominente filosofen, economen, sociologen en andere wetenschappers voorgesteld, en door ‎politici van uiterst links tot uiterst rechts. In 1918 hield de filosoof Bertrand Russell een betoog voor ‎een basisinkomen in het boek Roads to Freedom. Milton Friedman, de meest bekende liberale ‎econoom aller tijden, stelde voor een vergelijkbaar programma in te voeren in de V.S. En in 1994 ‎schreef Friedrich Hayek, een bekende extreem liberale (rechtse) econoom/filosoof, het volgende: ‎‎“I have always said that I am in favor of a minimum income for every person in the country.” In 1968 ‎schreven in de V.S. 1200 van de grootste economen van het moment, zoals James Tobin, Paul ‎Samuelson en John Kenneth Galbraith, een manifest, getiteld: Economists’ Statement on ‎Guaranteed Annual Income, waarin ze het Congres opriepen om dat jaar nog een basisinkomen in ‎te voeren. Maar de bekendste verdediger van het idee is waarschijnlijk Martin Luther King. In zijn ‎laatste boek Where do we go from here?, geschreven in 1967, het jaar voordat hij vermoord werd, ‎schreef hij het volgende: “I am now convinced that the simplest approach will prove to be the most ‎effective — the solution to poverty is to abolish it directly by a now widely discussed measure: the ‎guaranteed income.”‎

Ja, onder andere in de VS en Canada zijn al decennia geleden praktijkexperimenten gedaan. In een ‎Canadees dorp kreeg elk van de 13.000 inwoners maandelijks een basisinkomen, vier jaar lang, en ‎de resultaten waren heel goed: mensen stopten niet met werken zoals critici vreesden, maar ze ‎gingen wel terug naar school, ze ontwikkelden zich. En hun gezondheid werd beter: de ‎zorgconsumptie nam af met 10 procent. Ook in minder welvarende landen zoals India zijn ‎experimenten gedaan, en ook daar was het effect gunstig.‎

Om de boodschap te verspreiden zijn veel actieve voorstanders nodig; op dit moment is dat voor ‎Nederland een nieuwe uitdaging. In Duitsland b.v. gebeurt al heel veel; er is bijna wekelijks wel ‎een lezing ergens over dit onderwerp, en er zijn veel werkgroepen actief (zie bv. ‎grundeinkommen.de). Er is in Nederland nog veel werk te doen om bekender te worden. Daar zou ‎jij ons prima bij kunnen helpen. Kom eens op een ledenvergadering van het Netwerk ‎Basisinkomen , of neem contact met ons op, of verspreid wat promotiemateriaal, te ‎downloaden/printen vanaf de website (link) , bv op je werk, universiteit, vriendenkring, ‎vereniging, of laat de film (link) eens zien aan je vrienden, in plaats van over de zoveelste ‎bezuiniging te praten.‎